Istnieje wzajemne oddziaływanie leków i składników żywności, czyli substancji odżywczych, substancji dodatkowych takich jak barwniki i konserwanty oraz innych substancji chemicznych, co prowadzi do zmiany końcowego efektu działania leków.

Obniżanie wchłaniania leków

Jest wiele składników pokarmowych hamujących wchłanianie niektórych leków wpływając tym samym na zmniejszenie ich stężenia we krwi nawet o 50-70%, co obniża skuteczność ich działania.

Sama obecność pokarmu w żołądku istotnie zmniejsza lub znacznie opóźnia wchłanianie niektórych leków, zwłaszcza antybiotyków i sulfonamidów, a także leków przeciwwirusowych stosowanych w leczenie AIDS i HIV oraz Lewodopy stosowanej w chorobie Parkinsona.

Mleko i produkty mleczne zmniejszają wchłanianie antybiotyków z grupy tetracyklin oraz niektórych chemioterapeutyków, dlatego zaleca się odstęp 2-3 godzinny między spożyciem wymienionych leków i produktów mlecznych.

Natomiast soki owocowe obniżają wchłanianie takich antybiotyków jak erytromycyna, penicylina fenoksymetylowa, azytromycyna. Skrobia kukurydziana oraz olej kokosowy hamują przyswajanie leków przeciwdrgawkowych i przeciwarytmicznych, natomiast herbata zawiera związki o nazwie taniny, które zmniejszają wchłanianie preparatów żelaza stosowane w leczeniu niedokrwistości.

Z kolei produkty zawierające dużo błonnika pokarmowego takie jak płatki owsiane czy otręby wiążą preparaty naparstnicy stosowane w leczeniu zaburzeń układu krążenia i rytmu serca, co doprowadza do obniżenia ich wchłaniania w organizmie.

Zwiększenie wchłaniania leków

Tłuszcz jest składnikiem żywności, który często staje się nośnikiem dla niektórych leków i w konsekwencji zwiększa ich wchłanianie do krwi. Spożycie wraz z posiłkiem tłuszczowym takich leków jak środki przeciwgrzybiczne, przeciwpasożytnicze, trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne, preparaty teofiliny czy β-adrenolityki, może nasilić ich efekty uboczne, ponieważ zwiększają znacznie ich biodostępność.

Przykładem jest spożycie posiłku bogatego w tłuszcz i leków zwalniających czynność serca, co może doprowadzić do tachykardii i niedociśnienia. Również leki OTC (leki bez recepty) uważane za bezpieczne, często zawierają glin. Taki lek popijany sokiem owocowym powoduje, że jego działanie jest bardzo nasilone. Poza tym glin może kumulować się w mózgu i sprzyjać powstawaniu wielu chorób neurodegeneracyjnych.

Zaburzenia metabolizmu leków

Należy zwrócić szczególną uwagę na sok grejpfrutowy, który może powodować wielokrotny wzrost stężenia niektórych leków. Flawonoidy i furanokumaryny zawarte w soku grejpfrutowym hamują czynności niektórych enzymów metabolizujących leki w wątrobie i tak na przykład popicie leku przeciwhistaminowego sokiem grejpfrutowym prowadzi do 300-700% wzrostu stężenia leku we krwi, czego konsekwencją są komorowe zaburzenia rytmu serca. Również statyny, leki immunosupresyjne i leki przeciwwirusowe nie powinny być łączone z sokiem grejpfrutowym.

Przykładem przyspieszonego metabolizmu leków jest spożycie grillowanego i smażonego mięsa z preparatami teofiliny podawanymi pacjentom z astmą lub w stanach zapalnych oskrzeli. Pobudzenie enzymów mikrosomalnych prowadzi do przyspieszonego metabolizmu leku i obniżenia jego stężenia we krwi, co może narazić chorego na duszności.